حجیت قرائات سبعمبحث قرائت قرآن یکی از مسائل مهم و کلیدی در علوم قرآنی است زیرا مسائل دیگری بر این امر مترتب است از جمله تواتر قرائات سبع یا جواز خواندن این قرائات در نماز و ... . ۱ - توضیح قرائات سبعقرائتهاى قرآن مجید، به هفت نفر قاری مشهور مى رسد، كه چهار نفر از آنها شیعه و سه نفر از اهل سنت است . این هفت نفر عبارتند از:عاصم بن ابی الجنود، ابوعمرو بصری، حمرة بن حبیب زیات، علی بن حمزه کسایی، عبدالله بن عامر دمشقی، عبدالله بن کثیر مکی، نافع بن عبدالرحمن المدنی. ۲ - دیدگاه فقهابیش تر فقها قائل به جواز انتخاب این قرائات در نماز می باشند؛ مرحوم سید محمد کاظم یزدی در العروه الوثقی و مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی در وسیلة النجاه، احتیاط را در آن دانسته اند كه نمازگزار از قرائات سبع تجاوز نكند گرچه فتوای ایشان جواز قرائت به هر قرائت صحیحی است، چه از سبع باشد چه نباشد [۱]
العروه الوثقی، آداب القراه و احكامها، مساله ۵۰ وسیله النجاه، قرات، مساله ۱۴.
.آیت الله خویی قرائت به قرائات متداول عصر ائمه را جایز دانسته [۲]
منهاج الصالحین، ج ۱، كتاب الصلاه، ص ۱۶۷، مساله ۱۱۹.
و حدیث «اقراوا كما یقرا الناس» را قرائات متداول آن زمان تفسیر نموده اند امام خمینی (قدس سره) احتیاط فرموده كه از قرائات سبع تجاوز نكند. مشهور میان فقها، تخییر در انتخاب هر یك از قرائات سبع است، با آن كه در روایت امام صادق (ع) آمده است: «القرآن واحد نزل من عندالواحد و انما الاختلاف من قبل الرواه» گفته اند: ولی ائمه معصومین رخصت داده اند كه طبق هر یك از قرائات مشهور قرائت كنند و روایت «اقراوا كما یقرا الناس» را دلیل بر این مدعی گرفته اند لازمه جمع بین دو حدیث، انحصار قرائت اصلی در میان همین قرائات معروف است بنابراین برای تسهیل ، مردم را ملزم به یك قرائت و شناخت آن نكرده اند ولی احتیاط در آن است كه مطابق قرائات سبع قرائت شود و از آن تجاوز نشود. امام خمینی (قدس سره) نیز همین احتیاط را فرموده اند، زیرا احتمال می رود كه حدیث «اقراوا كما یقرا الناس» ناظر به همین قرائات سبع كه در میان مردم شهرت یافته است، باشد. ولی مرحوم سید محسن حکیم در شرح عروه: (مستمسک العروه) [۴]
مستمسك العروه الوثقی، ج ۶، ص ۲۴۵ ـ ۲۴۲.
می فرماید: «حدیث مزبور نمی تواند ناظر به قرائات سبع باشد، زیرا پدیده حصر قرائات در سبع در اوایل سده چهارم به وقوع پیوست، یعنی دو قرن پس از صدور حدیث مذكور».بنابراین حدیث را به قرائات معروف در عصر ائمه ناظر می داند كه بیش ازقرائات سبع است پس هر قرائتی كه ثابت شود در عصر ائمه شهرت مردمی داشته است، جایز القرائت می باشد. ۳ - نتیجهما بر این باوریم قرآنی كه از جانب خداوند بر پیامبر(ص) نازل شده است، بیش از یكی نبوده و نیست و آن همین قرآنی است كه مردم از آن پاسداری می كنند و قرائت صحیح همان است كه مردم از پیامبر گرفته اند و آن قرائت موروثی، هیچ گونه ارتباطی با قرائت قرا كه مولود اجتهادات شخصی آنان است، ندارد و نمی تواند داشته باشد، زیرا قرآن موروثی، جدا از قرآن اجتهادی است. بزرگان ـ امثال امام بدرالدین زرکشی [۵]
البرهان، ج ۱، ص ۳۱۸.
و استاد خویی [۶]
البیان، ص ۱۷۳.
ـ فرموده اند: «القرآن و القرائات حقیقتان متغائرتان، قرآن و قرائات دو حقیقتند، آن وحی الهی است كه بر پیامبر اکرم فرود آمده و این اختلاف قرا بر سر شناخت آن وحی است كه بیش تر مبنی بر اجتهادات شخصی آنان است» لذا حدیث «اقراوا كما یقرا الناس» ناظر به همان حقیقتی است كه در دست مردم جریان دارد و آن را از پیامبر(ص) به ارث برده اند نه آن چه بر زبان قاریان جاری است و مولود اجتهادات آنان می باشد وبر سر آن اختلاف دارند بنابراین آن چه معتبر است و حجیت شرعی دارد، قرائتی است كه جنبه همگانی و مردمی، دارد و آن قرائت همواره ثابت و بدون اختلاف بوده و تمامی مصحف های موجود در حوزه های علمی معتبر در دوره های تاریخ یكسان بوده، اختلافی در ثبت و ضبط آن وجود ندارد.لذا همه قرآن های مخطوط در طول تاریخ و مطبوع در چند قرن اخیر یك نواخت بوده (لازم است یادآوری شود كه قرائت ورش به روایت قالون تنها در كشور عربی لیبی اخیرا چاپ شده و مورد اعتراض مسلمانان و سران برخی از كشورهای اسلامی قرار گرفته است.)و جملگی طبق قرائت حفص است كه همان قرائت مشهور میان مسلمانان بوده و هست، زیرا حفص قرائت را از استاد خویش عاصم و وی از استاد خویش ابوعبدالرحمان سلم ی و وی از مولا امیرمؤمنان (ع) گرفته است و طبعا همان قرائت پیامبر اكرم (ص) است كه تمامی مردم شاهد و ناظر و ناقل آن بوده اند. امام خمینی (قدس سره) فرموده اند: «الاحوط عدم التخلف عما فی المصاحف الكریمه الموجوده بین ایدی المسلمین، ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم |